De switch in muziek, die het harmonieorkest van Wilskracht halverwege dit jaar maakte – dat noemt Leonie van Grootel als eerste als ik haar vraag naar Wilskracht en de Bachdag. Samen met dirigente Inge Lage Venterink geeft ze een eerste schetsje van wat Wilskracht zal laten horen op de 12e  oktober.

Maar dat was dus wel even een switch voor de Amersfoortse muziekvereniging.  Want het eerste deel van het jaar was het muziek van all over the world, met alle schwung en uitbundigheid, die daar in mee kwam. Het mondde uit in een sprankelend concert op het Amersfoortse festival “Musica Mundo”.

En nu is dus inmiddels doorgeschakeld naar de 18e eeuwse componist Bach. Wilskracht kan zo’n switch wel aan, volgens voorzitter Leonie: ‘Het orkest heeft genoeg kwaliteit in huis om zulk verschillend repertoire te spelen. Maar minstens zo belangrijk is, dat de mensen het gewoon leuk vinden om weer even heel wat anders te gaan doen. En dat hoor ik ook terug in de reacties op het programma. Er moet nog wel flink gerepeteerd worden, maar we gaan er iets moois van maken op 12 oktober in de Joriskerk!’

Een eeuw jong

Leonie speelt al vanaf haar 9e klarinet en kwam ruim twaalf jaar geleden van Enschede naar Amersfoort. Ze herinnert zich nog goed hoe plezierig ze werd ontvangen, toen ze aanklopte bij Wilskracht en sindsdien speelt ze er met veel animo. En sinds kort vervult ze ook de rol van  voorzitter en levert zo muzikaal en bestuurlijk haar bijdrage.

Volle concentratie bij dirigente Inge Lage Venterink!

Leonie geniet van het musiceren bij de Amersfoortse muziekvereniging: ‘Wat ik daarbij echt leuk vind is dat de mensen zo verschillend zijn in achtergrond en ideeën. Je hebt soms ook wel eens bij blazersorkesten dat een paar mensen, soms ook een paar families, sfeerbepalend zijn. Bij Wilskracht heb je dat niet  en ik ervaar daarin een soort frisheid. Dat is natuurlijk extra leuk om te zeggen bij een club, die in Coronatijd haar 100-jarig bestaan vierde.’

Van alle markten thuis

Ook aangeschoven is de kersverse dirigente Inge Lage Venterink. Ook zij heeft haar roots in het Twentse land en deed de studie aan het Conservatorium in Enschede (o.a. dwarsfluit), met een vervolg orkestdirectie (Harmonieorkest, Fanfare, Brasband).
Wilskracht zocht twee jaar geleden een nieuwe dirigent en na een muzikale klik heeft Inge de muzikale leiding gekregen van het Concertorkest van Wilskracht. En precies dat ensemble zal op 12 oktober te horen zijn tijdens de Bachdag. Daarnaast is Inge op meer plekken actief als dirigente – onder andere in Baarn, waar ze de muzikale leiding heeft van het kamerorkest Artoni.

Over het orkest

Het RCOW (Regionaal Concert Orkest Amersfoort) verzorgt naast de jaarlijkse samenwerking met Musica Mundo meer concerten, waarin gezocht wordt naar vernieuwing en samenwerking.

Zo werkte het RCOW met een violiste uit het Nederlands Philharmonisch Orkest en speelde een mini-voorstelling met Vincent Bijlo in Tivoli te Utrecht tijdens Utrecht Blaast Binnen.

Het RCOW kent ook solisten van eigen bodem die zich regelmatig in een prachtig solowerk laten horen. En vorig jaar is gebleken dat het orkest ook prachtig kan zingen. We hebben ons najaarsconcert, zeer verrassend, zingend geopend!

Voor komend seizoen 2024-2025 liggen weer mooie ideeën op de plank zoals een potentiële samenwerking met een rapper, een bekende soulzangeres en een beroepscellist.

Zie verder: www.wilskracht-amersfoort.nl/, waar ook te lezen is over het Harmonieorkest en het Keistedelijk opleidingsorkest.

Bach in de vertaalslag

Ook voor Inge was Bach wel even schakelen: ‘Als je het orkest zou vragen ‘willen alle mensen even weggaan die een instrument bespelen dat in Bach’s tijd nog niet bestond, dan zou je niet veel muzikanten over houden. Dat betekent dus dat, als je Bach wilt spelen met een harmonieorkest, je moet werken met arrangementen van zijn muziek. En dat is best zoeken. Het moet haalbaar zijn voor het orkest, maar je wilt ook de muziek van Bach recht doen met zo’n arrangement. Het mag anders worden, maar je wilt toch ook dat het hoorbaar Bach blijft. En dat is best puzzelen. Gelukkig is er veel beschikbaar aan bewerking van Bach’s muziek’.

Op de rol

Wilskracht kan zo’n switch naar Bach wel aan!

Inge maakt dat nog iets concreter met een paar stukken, die voor 12 oktober op de rol staan.

Heel tevreden is ze over een arrangement van het “Vater unser”, een stuk dat Bach voor orgel schreef (BWV 737). Inge: ‘Dat is heel goed te spelen voor ons orkest. En zo is er gelukkig meer. Heel mooi vind ik ook “Sleepers wake” en ook “Little Fugue ”, orgelwerken, die ook bewerkt zijn voor harmonieorkest. O ja, met die engelse titels uit de blazerswereld bedoel ik “Wachet auf ruft uns die Stimme”, BWV 645 en de Kleine Fuga in g-mineur, BWV 578’.

Over zo’n fuga kan de dirigente van Wilskracht heel veel vertellen: ‘Ik vind fuga’s vaak zo mooi vanwege de eenvoud van een thema dat zo kan openbloeien in het vervolg van het stuk. In de zogenaamde ‘kleine fuga’ wordt het thema lyrisch neergezet door de hobo, waarna steeds meer houtblazers gaan meedoen. Uiteindelijk volgt het hele orkest en wordt het gewerkt in de richting van het typerende slotakkoord. Deze fuga kozen we omdat het niet alleen leuk is om hem te spelen maar ook mooi om naar te luisteren.’

Inge verwacht ook dat één van de meest spetterende orgelwerken van Bach – Toccata en Fuga in d-mineur, BWV 565 – in een prachtig hedendaags arrangement voor blazersorkest te horen zal zijn:

Inge en Leonie hebben er zin in! En hoe het allemaal echt gaat klinken… daarvoor moet je op 12 oktober in de Joriskerk zijn!

‘Gek’ van Bach?!

Als een laatste vraag is het natuurlijk ook aardig om te horen hoe zulke bevlogen musici op het spoor van Bach zijn gekomen? Was het liefde op het eerste gehoor of zaten er meer bochten in de weg?

Bij Inge kwam Bach niet meteen binnen. Ze herinnert zich de colleges muziekgeschiedenis op het conservatorium in Enschede. Toen docent Reinier Maliepaard  – ‘hij was een geweldig docent’ – met de toccata’s van Bach aankwam kon studente Inge er kop noch staart aan ontdekken: ‘Ik vond het allemaal zó zwaar en ik dacht: wat is dít, wat moet ik hiermee. Ik begreep ook niet veel van die muziek, denk ik nu.’

Je wilt de muziek van Bach recht doen met zo’n arrangement.

Maar gaandeweg is de liefde toch gegroeid. Een aria als ‘Erbarme dich’ uit de Mattheus Passion, blijft ze een ontroerend mooi stuk vinden. En verder kan ze genieten van componisten als Brahms en Mahler. Op de vraag of ze nog een onverwachte muzikale liefde kan noemen valt meteen de naam Jacob Collier, een muzikant en componist uit de wereld van pop en jazz – zoals hier in Hideaway, uitgevoerd tijdens het Northsea-festival van 2017.

Een ontdekking

Leonie herinnert zich de eerste kennismaking met Bach als een heel grappige. Ze had al  een paar jaar klarinetles en zocht zelf ook wel eens naar nieuwe bladmuziek die ze zou kunnen spelen. En toen stuitte ze op een boekje, waarin allerlei klarinetbewerkingen van muziek van Bach stonden.

Ze nam het mee naar de muziekschool en verrassend genoeg kende haar leraar het boekje niet. Maar hij vond het heel leuk. En dat boekje ging vervolgens zo ongeveer de muziekschool rond. En minstens zo belangrijk: Leonie vond het heel leuke muziek om te spelen.

In latere tijden was er wel meer muziek van de componist uit Leipzig, die Leonie aansprak en ontroerde – waaronder ook een fragment uit de Mattheus Passion – Aus Liebe will mein Heiland sterben.

Maar nu eerst Wilskracht met Bach op 12 oktober!

Tekst: Freddy Gerkema