Voor Tobias Wenting is muziek zonder grenzen

‘In de muziek wordt soms zo in hokjes en vakjes gedacht. Zodat klassieke muziek een heel andere wereld is dan de wereld van de jazz of de popmuziek. Ik ben zelf juist geboeid door de dwarsverbanden. En dan is het mooi om te zien dat – als er al grenzen zijn – die soms zomaar wegvallen. En dat niet alleen tussen muziekstijlen, maar ook als je muziek verbindt met theater of film of toneel of nog weer andere vormen van kunst. Dat boeit me en daar ben ik zelf als kunstenaar ook op allerlei manieren mee bezig.’

Breed

Aan het woord is Tobias Wenting, musicus, componist, docent en actief in de kleinkunst. De liefde voor de kunst in brede zin kreeg hij van huis uit mee, waar ook de muziek een grote plek had.

Al werd er meer geluisterd dan zelf gemusiceerd. Voor Tobias begon het muziek maken toen hij als 7-jarig jochie op een goed moment achter een piano kroop: ‘Mijn ouders waren bij kennissen op bezoek en daar stond een oude piano. Die kennissen zeiden meteen dat ze mij op pianoles moesten sturen en dat gebeurde. Zo is de piano mijn leven binnengekomen en nooit meer weggegaan. Ik kan me een leven zonder piano ook echt niet voorstellen.’

De middelbare school combineerde Tobias met de vooropleiding aan het conservatorium en hij studeerde daarna aan het ArtEZ in Arnhem. Dat dit conservatorium een onderdeel was van een breed opleidingsinstituut met aandacht voor film, toneel, ballet en theater vond hij een boeiende kant aan de studie daar. Uiteindelijk studeerde Tobias in drie hoofdvakken af: piano, compositie en zang.

Klankbord

Zijn werk als kunstenaar liep na zijn afstuderen bepaald niet over één spoor. ‘Ik hou van de theaterwereld, ik vind het ontzettend leuk om teksten te schrijven en daar dan ook nog eens muziek bij te componeren. Het uitdenken van een nieuw concertprogramma vind ik ook een boeiende bezigheid. Dat laatste is trouwens niet iets wat ik in mijn eentje op een zolderkamertje zit uit te knobbelen. Ik heb daar echt anderen bij nodig heb, die een soort klankbord voor me zijn. Zodat ik met bijvoorbeeld mijn zangdocent of met een theatermaker iets kan delen van wat ik heb uitgedacht. Dat helpt me enorm in dat creatieve proces. En dan voel je op een gegeven moment: dit is het.’

Try out

Het woord communicatief valt al snel in het gesprek. Dat communicatieve herkent Tobias in het hele proces vanaf het ontwerpen van een concert of theaterstuk tot en met de uitvoering: ‘En daar doe je het uiteindelijk ook allemaal voor. aan de mensen die komen op je concert.’

Zonder try-outs gaat dat wat hem betreft niet. Tobias: ‘Dat mis ik wel een beetje in de wereld van de klassieke muziek. Dan staat zo’n programma al lang van tevoren aangekondigd en dat wordt dan uitgevoerd. Ergens toch een beetje in beton gegoten. Het aardige is dat je in de theaterwereld altijd iets als een try-out hebt en dat je pas daarna een officiële reeks van uitvoeringen krijgt. Ik vind dat heel goed, omdat je in die try-outs vaak weer verder komt door de reacties, die je krijgt. Try-outs vind ik in dat opzicht heel helpend.’

Ze kenden elkaar

Je denkt dan wel: hoe was dat in Bach’s tijd, toen de mensen leefden zonder radio, tv, internet, mobieltje en nog veel meer. De communicatie moet in die tijd in veel opzichten anders hebben gelopen, maar Wenting weet te vertellen van de vele contacten en onderlinge ontmoetingen tussen componisten: ‘We weten dat ze elkaar kenden, elkaars muziek bestudeerden en ook uitvoerden. Daar voedden ze zich mee. Dat was voor Bach ook zo. En zo ging dat verder, ook in de eeuwen daarna. Neem in het begin van de 19e eeuw iemand als Mendelssohn, die diep geraakt werd door de muziek van Bach en die muziek ging uitvoeren. Zo zijn er door de eeuwen heen schatten aan muziek doorgegeven. Tot op vandaag. In zekere zin mag je zo’n Bachdag zien in die lijn. En dat geldt natuurlijk ook voor de vrijdagavond, als mijn studenten Bach in een nieuwe jas steken’.

In het begin was de noot

De Arnhemse musicus benadrukt ook dat een musicus uit die tijd  – niet anders dan in 2024 – iets wilde communiceren met zijn muziek. Dat is in al die eeuwen niet zo anders geworden.

Tobias: ‘Dat communicatieve begint in feite al als een componist de noten op papier gaat zetten. Daarmee zeg je iets als: dit wil ik aan jullie laten horen, omdat ik denk dat het de moeite waard is om te horen. En ga dit samen maar eens spelen! Dat gold voor iemand als Bach, als hij muziek schreef voor een vorst, voor wie hij aan het hof werkte, maar dat was niet anders toen hij in Leipzig wekelijks zijn cantates schreef voor de kerkdiensten. En dat communicatieve voelen we tot op vandaag, elke keer als we die muziek voor ons nemen om het uit te voeren en te laten horen. Ik vind het mooi om dat te bedenken. Wat is het een bijzonder proces, dat in gang is gezet door een componist, die zijn muzikale ideeën aan papier toevertrouwde.’

Piano anders

Tobias Wenting zoekt als muzikant bewust naar nieuwe wegen. Die lopen van zijn piano door tot in de wereld van de kleinkunst, waar tekst, muziek en theater samenkomen Zoals te beluisteren is  in Studio 150 Sessions. Tobias: ‘Wat ik bijvoorbeeld doe is dat ik tijdens een programma een klassiek pianostuk speel en in de loop van dat stuk het gesprek met het publiek aanga, terwijl ik gewoon blijf doorspelen. Daarmee geef ik de muziek in feite een theatrale context en ik vind dat dat een boeiende interactie met het publiek oplevert. Ik geniet er van als ik voel dat de mensen tijdens een concert onderdeel worden van mijn wereld. Zodat wat ik doe de mensen raakt en herkend wordt, want de mooiste dingen hebben iets universeels.’

Stilte

Ook bij zijn compositorisch werk kwam Wenting soms op ongedacht terrein:  ‘Bijzonder vond ik het om muziek te schrijven bij een film van meer dan een eeuw oud. Dat was de film  “In Night and ice” over de ramp van de Titanic in 1912.

Ik had toen ook echt het gevoel dat ik de mensen door de muziek een beetje zo’n film in moest trekken. Want het is wel een film die in een heel andere tijd gemaakt is. Ik heb dat geprobeerd door muziek te schrijven in een laat-romantisch idioom, en zo te blijven in de sfeer van de tijd, waarin de film werd gemaakt. Dat vond ik wel passen. Als je dan zo’n film al componerend op de voet volgt, merk je dat er soms ook passages zijn waar geen muziek onder moet, zodat je de mensen alleen met de beelden laat. En dat is dan genoeg. Kortom, ik vond het schrijven van nieuwe muziek voor zo’n film een heel boeiende ervaring’.

Nieuwsgierig!

Dan is Tobias Wenting ook nog eens docent-coördinator aan de vooropleiding van ArtEZ. Zit er in zo’n opleiding wel genoeg ruimte voor het experimentele? En kan dat al met jongeren, die de opstap naar het conservatorium nog moeten maken? Tobias is heel positief over de ruimte die hij krijgt in zijn werk op de vooropleiding: ‘Ik werk als docent in feite aan talentontwikkeling van jongeren, die in de vooropleiding zijn toegelaten. Jonge mensen, die nog veel vóór zich hebben als mens en als muzikant. Als docent ben je dan iemand die daarin een stuk veiligheid biedt, want het is een kwetsbaar proces. En tegelijk is het belangrijk dat studenten zo’n ontwikkelingsgang open ingaan en daarin ook open blijven voor nieuwe en onverwachte impulsen.

Ik hoop echt op een nieuwe generatie muzikanten die heeft geleerd om muzikaal breed om zich heen te kijken. Oogkleppen af! Weg uit de sfeer van hokjes en vakjes en nieuwsgierig blijven naar dat wat er om je heen gebeurt in de wereld van de kunst.  Luister als muzikant ook eens naar mensen die heel andere dingen doen dan jezelf. Dus blijvende nieuwsgierigheid wens ik mijn studenten toe.

En verder is het natuurlijk heel belangrijk dat je plezier hebt om muziek te maken, ook samen met anderen. En bij dat alles werk ik graag aan het pure vakmanschap, want zonder dat gaat het ook in de wereld van de muziek niet.’

Van waarde

De Arnhemse docent benadrukt nog wel even dat een opleiding aan het ArtEZ niet de enige weg is om bezig te zijn met muziek: ‘Er is zoveel meer dan mensen die van muziek hun vak maken. Ik ben blij met alles wat er in de samenleving in de volle breedte gebeurt op het gebied van muziek en kunst. Wat is het heerlijk als kinderen al jong met elkaar muziek maken. Alleen al als je samen zingt! Je hebt scholen, die daar bewust ruimte voor maken, de zogenaamde kunst en cultuur profielscholen. Samen muziek maken, leren om de ander te waarderen, van elkaar te genieten – hoe mooi is dat! Dat kan banden geven die door alle maatschappelijke tegenstellingen heenlopen, als bruggetjes die je op een andere manier niet snel gelegd krijgt.’ En zo zit je met een enkele stap ineens dicht bij politiek Den Haag.

Bach

Maar vrijdagavond wordt het Bach in FLUOR. Gespeeld door jonge mensen en in een ander jasje dan gebruikelijk. Wat heeft Tobias Wenting eigenlijk zelf met Bach?

Als hij daar wat over gaat vertellen, begint het toch eigenlijk weer dicht bij de piano, met muziek die Bach voor toetsinstrumenten schreef. Heerlijk studiemateriaal vond Tobias dat, die kleine preludes en inventionen – neem de eerste prelude (BWV 846). En hij is steeds weer onder de indruk van de Fuga’s, die Bach maakte (neem BWV 578). Verder vindt hij het dubbelconcert voor twee violen (BWV 1043) een ongelofelijk mooi stuk.

Tobias: ‘Als ik terug kijk dan ben ik steeds meer vertrouwd geworden met het werk van Bach en ging er ook steeds meer van begrijpen – ook die complexe harmonieën van hem. En wat ik boeiend vind is om te zien wat latere componisten gedaan hebben met zijn muziek. Iemand als de 20^e-eeuwse Russische componist Shostakovitch bijvoorbeeld. Die heeft in navolging van Bach ook zulke preludes en fuga’s geschreven. En dat heeft hij op een heel eigen wijze gedaan, als componist van de 20^e eeuw (zoals bijvoorbeeld te horen is in zijn Prelude nr. 1, opus 87).’

Wenting is ook niet alleen maar onder de indruk van Bach: ‘Er zijn veel componisten, die ik waardeer. Mendelssohn speel ik graag. Zijn muziek vind ik zo goed gecomponeerd. Misschien kun je wel zeggen dat je door een meestercomponist steeds weer wordt verrast, ook al heb je zo’n stuk wel honderd keer gehoord. Dat heb ik bij allerlei componisten, ook uit heel andere muziekgenres, maar zeker ook bij Bach!’

Tobias Wenting (1995) studeerde af aan het conservatorium ArtEZ in Arnhem in de hoofdvakken piano, compositie en zang. Hij geeft pianoles, is docent-coödinator aan het ArtEZ, componist en  geeft concerten (kleinkunst). Zie verder https://www.tobiaswenting.com/

Op vrijdagavond 11 oktober zijn de studenten van Tobias Wenting in FLUOR te horen in een uitdagend muziekprogramma met “Bach in een nieuwe jas”.

Tekst: Freddy Gerkema